Tôi và Hân cưới nhau được ba năm. Ba năm không dài, nhưng đủ để tôi hiểu một điều: chúng tôi không hợp. Cô ấy nóng nảy, chi li, soi mói từ chuyện lớn đến chuyện bé. Cứ hễ tôi về trễ, dù chỉ 5 phút, là nhà cửa như có bão. Cô ấy hay chì chiết, đặc biệt khi có mặt mẹ tôi. Bà im lặng, tôi nhịn. Tôi từng nghĩ “cố gắng vì mẹ, vì hình ảnh gia đình.” Nhưng càng sống, tôi càng ngộ ra: đây là cuộc sống của tôi, không ai sống thay được.

Tôi định nói chuyện ly hôn sau bữa cơm tối. Đợi khi mẹ ăn xong, tôi dọn dẹp giúp rồi nghiêm túc bảo:

– Mẹ, con muốn bỏ Hân.

Mẹ sững người. Hân cũng ngẩng lên, mắt long sòng sọc như sắp bật lại.

Tôi nói tiếp, bình tĩnh nhất có thể:

– Con không chịu nổi nữa. Cô ấy quá ghê gớm, ích kỷ, chẳng tôn trọng con, cũng chẳng xem mẹ ra gì. Con mệt mỏi rồi.

Mẹ tôi yên lặng rất lâu. Tôi ngỡ bà đang tức giận với Hân, vì từ trước đến nay, bà luôn là người chứng kiến những lần Hân to tiếng.

Nhưng không. Mẹ tôi thở dài rồi nói:

– Con không được ly hôn.

Tôi sững sờ. Tôi chờ một lời động viên, hoặc ít ra là một cái gật đầu thấu hiểu. Nhưng bà tiếp lời, khiến tôi uất nghẹn:

– Vì mẹ nợ mẹ con bé.

– …Nợ? Nợ gì ạ?

Bà rơm rớm nước mắt. Giọng run run.

– Năm con bệnh thập tử nhất sinh lúc ba tuổi, mẹ con bé – bác sĩ Hương – chính là người đã phẫu thuật cho con. Bà ấy còn đưa tiền riêng hỗ trợ viện phí vì nhà mình không đủ. Mẹ đã hứa, nếu sau này con bé muốn gì, cần gì, mẹ sẽ đáp lại bằng tất cả khả năng của mình. Nó chọn cưới con, mẹ không thể nói không. Giờ nó muốn ở, con phải ở.

Tôi chết lặng. Hân lúc này thì ngả người ra ghế, giọng lạnh băng mà tràn đầy đắc ý:

– Em không ép cưới, nhưng mẹ anh hứa rồi, giờ anh nuốt lời thì chẳng phải anh vô ơn sao?

Tôi nhìn mẹ, rồi nhìn người đàn bà đang tựa ghế với cái mặt vênh tận trời kia. Hóa ra bao năm qua tôi sống không phải vì tình yêu, mà là vì một món “ân tình đời trước”.

Tôi muốn khóc, nhưng nước mắt đã cạn khô.

Tối hôm đó, tôi lái xe ra ngoài, đi vô định giữa những con phố sáng đèn nhưng lòng thì tối mịt. Tôi từng nghĩ “đàn ông thì gồng lên mà chịu”, nhưng đến giờ phút này, tôi biết mình đang sống cuộc đời không phải của mình.

Một tuần sau, tôi nộp đơn ly hôn.

Hân xé toạc nó trước mặt tôi, ném xuống đất, nhếch mép:

– Anh làm trái lời mẹ mình. Giỏi nhỉ? Xem mẹ anh nói gì!

Tôi im lặng, không đôi co. Tôi chờ đúng thời điểm.

Vài ngày sau, tôi dẫn mẹ đến bệnh viện – nơi bà gặp lại một người phụ nữ tóc đã điểm bạc: bác sĩ Hương – mẹ của Hân. Bà vẫn nhớ mẹ tôi. Sau vài lời thăm hỏi, tôi thẳng thắn:

– Cháu cảm ơn bác vì năm xưa đã cứu cháu. Cháu nợ bác một mạng sống, nhưng món nợ ấy – chính bác đã trả rồi, bằng đôi tay của bác, bằng lương y của bác. Cháu không thể lấy cả cuộc đời mình để trả bằng một cuộc hôn nhân sai lầm.

Mẹ tôi ngỡ ngàng. Bác sĩ Hương khựng lại, rồi gật đầu nhẹ:

– Cậu không nợ gì tôi nữa. Hôn nhân không phải là cái giá cho một cuộc phẫu thuật. Tôi chưa từng muốn ép ai sống với con gái mình cả. Chuyện Hân chọn cưới cậu là lựa chọn của nó, không phải món nợ giữa tôi và mẹ cậu.

Mẹ tôi lúc đó mới lặng đi. Bà nắm lấy tay tôi, rưng rưng:

– Mẹ xin lỗi. Mẹ cứ nghĩ giữ lời hứa là quan trọng nhất. Nhưng mẹ quên mất, lời hứa cũng không thể lớn hơn hạnh phúc của con.

Tôi về nhà, lần nữa đưa đơn ly hôn cho Hân. Cô ta giận tím mặt, gọi mẹ lên chất vấn. Nhưng lần này, chính bác sĩ Hương nhẹ nhàng bảo:

– Mẹ từng cứu người để họ sống, không phải để họ khổ. Con phải học cách chấp nhận.

Hân đứng chết trân. Tôi thấy lần đầu tiên trên khuôn mặt vênh váo ấy, là một chút thất thần.

3 tháng sau, tôi chính thức ly hôn. Mẹ tôi, dù còn day dứt, nhưng đã thở phào. Bà bảo:

– Cuối cùng mẹ cũng hiểu, trả ơn là một chuyện, nhưng cầm tù con vì món ơn ấy là lỗi của mẹ.

Tôi bắt đầu lại. Nhẹ nhõm. Tự do. Mỗi bước đi giờ đây là của chính tôi – không phải vì nợ, vì hứa, hay vì ai.