Cuộc sống đôi khi không như những gì ta mong đợi, và một gia đình không luôn là nơi ấm áp như ta hy vọng. Khi con gái tôi, Thảo, lấy chồng và rời quê lên Hà Nội, tôi luôn hy vọng con sẽ được yêu thương và chăm sóc. Nhưng chỉ sau một năm, tôi đã phải chứng kiến sự thay đổi của con, từ một cô gái tươi cười hạnh phúc đến một người mẹ mệt mỏi, không được trân trọng. Đặc biệt, một câu nói của mẹ chồng như một nhát dao cắt vào trái tim tôi, khiến tôi quyết định hành động. Đó là khi tôi nhận ra, nếu không bảo vệ con mình, chẳng ai sẽ làm điều đó cả.

Câu nói sắc như dao cắt vào trái tim tôi, khiến tôi không thể cầm được nước mắt. “Nếu bà có đón thì đưa con gái bà về thôi. Cháu nội tôi thì không được đưa đi đâu hết.” Lời nói đó của mẹ chồng vang lên như một lưỡi dao xé toạc trái tim tôi trong cái nắng gay gắt của buổi trưa mùa hè. Tôi đứng đó, lặng người, nhìn về phía cổng sắt nhà họ, lòng nặng trĩu, đau đớn đến tột cùng.

Tên tôi là Bích, năm nay tôi 56 tuổi, đã nghỉ hưu sau một thời gian dài làm giáo viên tại huyện lỵ tỉnh Thái Bình. Con gái tôi, Thảo, lấy chồng và lên Hà Nội sinh sống, giờ cũng đã gần một năm. Trong đám cưới, họ hứa hẹn bao điều: “Yên tâm giao con gái cho nhà này,” “Thằng Hùng nhà tôi hiền lành, thương vợ lắm,” “Bố mẹ nó già rồi, chỉ mong có cháu bế bồng.” Vậy mà suốt cả năm qua, con tôi không một lần về thăm mẹ. Mỗi khi tôi gọi điện, nó chỉ nói: “Mẹ ơi, con bận quá, thằng bé quấy suốt,” hay “Mẹ lên chơi với con được không?” Tôi hiểu, nhưng khoảng cách xa xôi, ông nhà tôi lại bệnh nên tôi cũng đành ngần ngại mãi. Cho đến hôm qua, không chịu nổi nữa, tôi đón xe lên thăm con.

Tôi đến nhà Thảo vào giữa trưa, trời nóng như đổ lửa. Ngay ngoài cổng, con gái tôi, người mà lúc cưới còn má bầu bĩnh, giờ đang ngồi giặt đống tã lót bẩn thỉu. Tay nó run rẩy, lưng còng xuống, tóc xõa ướt đẫm mồ hôi. Cạnh đó là chiếc chậu nhôm méo mó, nước văng tung tóe.

Tôi chạy đến, không kìm được nước mắt:

– Thảo! Sao con lại ngồi đây? Không ai giúp con à?

Con gái tôi giật mình, ngước lên nhìn tôi, đôi mắt thâm quầng, môi nứt nẻ. Nó cười nhạt, mệt mỏi:

– Mẹ đến rồi à… Nhà chỉ có mình con thôi. Họ bảo con “ở nhà trông con, không cần giúp việc.”

Tôi cảm thấy đau lòng, giận mình vì đã để con phải chịu đựng như vậy.

Lúc đó, bà Hoa – mẹ chồng tôi – bước ra, sắc mặt lạnh lùng:

– Bà đến đây làm gì? Tự dưng xuất hiện giữa trưa nắng như thế?

Tôi kiềm chế, nhẹ nhàng đáp:

– Tôi nhớ con quá, nhớ cháu quá nên mới lên thăm.

Bà Hoa khịt mũi, quay lưng bỏ vào trong. Không lâu sau, chồng của Thảo, thằng Hùng, cũng xuất hiện, giọng cộc cằn:

– Vào nhà đi mẹ, tránh nắng cho cháu.

Nhưng ánh mắt nó không hề liếc nhìn vợ lấy một cái.

Bước vào trong nhà, tôi thấy căn nhà bốn tầng to đẹp nhưng lạnh lẽo đến kỳ lạ. Con gái tôi thì thầm bên tai tôi:

– Mẹ, ở đây con không khác gì ô sin đâu…

Rồi nó bật khóc. Trái tim tôi như vỡ vụn. Sau bữa cơm tối – bữa cơm do một tay Thảo nấu, dọn dẹp, rửa bát – tôi nhìn đứa cháu ngoại còn nhỏ xíu, lặng lẽ ngồi đó. Thảo nhìn tôi, khẽ thì thầm:

– Mẹ… cho con về quê một thời gian được không? Con mệt quá rồi…

Tôi gật đầu ngay, rồi đứng lên nói với bà Hoa:

– Tôi xin phép đưa con gái và cháu về quê ít hôm, nó mệt quá rồi, bà cũng thấy đấy.

Chưa kịp dứt câu, bà Hoa đã đập mạnh chiếc quạt xuống bàn, giọng cứng rắn:

– Không được! Con gái bà thì tùy, nhưng cháu nội nhà này, bà định cướp à?

Thằng Hùng gầm lên:

– Mẹ về đi! Ở đây không ai cần mẹ thương hại. Vợ tôi là người trong nhà tôi, tự tôi dạy.

Tôi quay sang nhìn con gái, ánh mắt nó như lạc lõng giữa biển đời. Trong tôi, một ngọn lửa bừng cháy, tôi đứng dậy, bước lên một bước, nhìn thẳng vào mặt cả ba người họ: bà Hoa, ông Minh (chồng bà), và thằng Hùng. Tôi nghiêm giọng, từng lời như thép:

– Tôi năm mươi sáu tuổi, sống hơn nửa đời người, dạy bao lớp học trò nên người. Hôm nay, lần đầu tiên tôi thấy có một nhà chồng không có chút nhân nghĩa nào. Các người bắt con tôi làm đầy tớ, không thương, không trân trọng, đến cả việc nó sinh con, nuôi con cũng bị khinh rẻ. Giờ tôi không xin nữa. Tôi ĐÓN con tôi về. Còn cháu, các người đừng tưởng tôi không có quyền. Đừng ép tôi phải đưa luật pháp vào cuộc. Con tôi không ly hôn, cháu nó vẫn là máu mủ của nó. Một ngày nào đó, các người sẽ thấy, mất đi con dâu như Thảo, là mất cả một trời phúc đức.

Cả ba người họ im lặng. Bà Hoa há hốc miệng, thằng Hùng đứng sững như bị sét đánh.

Đêm đó, tôi thức trắng. Tôi không về ngay. Tôi muốn sáng hôm sau, có ánh sáng, có hàng xóm chứng kiến, tôi sẽ đưa con và cháu ra khỏi cái nơi lạnh lẽo ấy.

Sáng hôm sau, Thảo ôm tôi khóc như mưa:

– Mẹ… con không dám tin mẹ sẽ nói như thế. Con tưởng đời con sẽ mãi thế này…

Tôi ôm con gái, lòng đau thắt lại. Nhưng tôi biết, hôm nay tôi không chỉ cứu con tôi, mà còn cho nó một con đường để làm lại – làm mẹ, làm người – có phẩm giá.

Sáng hôm ấy, khi ánh mặt trời vừa len qua những kẽ lá, tôi gói ghém quần áo, chuẩn bị sẵn túi xách cho hai mẹ con Thảo. Tôi không cần ai cho phép nữa. Tôi đã sống đủ lâu để hiểu: nếu mình không bảo vệ con mình, chẳng ai làm điều đó cả.

Con Thảo bế con trai ra trước cổng, mắt ngó nghiêng như lo sợ ai đó ngăn lại. Tôi nói nhỏ, dứt khoát:

– Cứ đi theo mẹ. Mọi chuyện khác để mẹ lo.

Tôi gọi taxi. Xe vừa đỗ trước cổng, bà Hoa lao ra, kéo tay con gái tôi:

– Cô dám đưa cháu tôi đi hả? Không có quyền! Cháu này là cháu nội nhà này!

Con Thảo hoảng loạn, nước mắt tuôn rơi.

Tôi đứng chắn trước mặt bà Hoa:

– Tôi đã nói, con tôi không phải ô sin cho cái nhà này. Cháu là do nó mang nặng đẻ đau, có giấy khai sinh, có tên mẹ. Cô ấy có đầy đủ quyền nuôi con. Còn nếu bà muốn tranh giành, cứ ra tòa. Tôi già rồi nhưng vẫn đủ sức đi hầu kiện.

Ông Minh cũng bước ra, quát:

– Bà tưởng bà là ai? Đem con gái đi rồi, đừng trách nhà này tuyệt tình!

Tôi quay lại, nhìn ông ta thẳng vào mắt:

– Chính nhà này đã tuyệt tình trước. Cái nhà rộng thế này, người giàu có thế này, mà để con dâu giặt từng chiếc tã giữa trưa hè, không khác gì hành hạ. Tôi là mẹ, tôi không thể đứng nhìn.

Tài xế taxi nổ máy. Tôi đẩy nhẹ con gái và cháu vào xe. Cửa đóng sập. Chiếc xe từ từ lăn bánh, để lại sau lưng một căn nhà bề ngoài nguy nga nhưng lạnh lẽo như địa ngục.

Về đến quê, tôi đưa hai mẹ con về thẳng nhà. Ông nhà tôi – dù đang yếu – vẫn ngồi dậy, nắm lấy tay cháu, rơm rớm nước mắt. Cả nhà bỗng chốc ấm lại như chưa từng trải qua cơn bão.

Những ngày sau đó, Thảo như sống lại. Nó không còn lặng lẽ như trước. Nó kể chuyện, nó cười với bố, chơi đùa với cháu. Tôi nhìn con, nhìn cháu, cảm thấy may mắn vì đã không nhún nhường, không im lặng.

Nhưng mọi chuyện không dừng ở đó.

Một tuần sau, nhà thông gia gửi người xuống tận quê. Là một ông chú bên nội, đến với vẻ mặt đạo mạo:

– Gia đình tôi không đồng ý cho cô Thảo nuôi cháu. Nó mang họ Hùng, là cháu nội của nhà tôi.

Tôi nói thẳng:

– Tên trong giấy khai sinh là có cả họ mẹ. Hai mẹ con sống với nhau từ lúc mới sinh, giờ các người mới nhớ ra thì đã muộn.

Ông ta chép miệng:

– Cô Thảo mà không về lại nhà chồng thì nên đưa cháu về cho gia đình tôi nuôi, sau này thằng Hùng sẽ cưới vợ khác.

Câu nói ấy như cái tát vào mặt con gái tôi. Nó lặng người, rồi nói, giọng không run nữa:

– Cháu không phải đồ vật mà muốn thay là thay. Còn con tôi, tôi sinh ra nó, tôi nuôi nó bằng sữa, bằng nước mắt. Đừng hòng ai giành lại.

Tôi đứng sau con gái, nói dứt khoát:

– Gia đình ông muốn kiện, cứ đi mà kiện. Nhưng trước khi ra tòa, nên dạy lại con cháu ông cách làm người.

Người đó bỏ về, không nói thêm lời nào.

Vài tháng sau, con Thảo nộp đơn ly hôn. Tôi giúp nó tìm luật sư, tư vấn đầy đủ mọi quyền lợi. Trong phiên tòa, khi chồng cũ nói: “Cô ấy không đủ điều kiện nuôi con,” thì luật sư đưa ra bằng chứng: ảnh con Thảo bế con giữa nắng, clip camera giặt tã một mình ngoài cổng, lời khai hàng xóm, y tế xã. Tòa phán: quyền nuôi con thuộc về mẹ.

Thảo đã khóc, nhưng lần này là vì tự do. Tôi không thấy gì đẹp hơn trên đời.

Một năm sau…

Con Thảo đã có công việc bán hàng online tại nhà. Nó chăm con chu đáo, vừa làm mẹ, vừa làm người phụ nữ độc lập. Cháu tôi đã biết đi, líu lo gọi “mẹ”, “ngoại” mỗi ngày. Mỗi lần thấy nó chạy lon ton trong sân, tôi lại tự hỏi: nếu hôm ấy mình im lặng thì bây giờ sẽ ra sao?

Tôi không giàu có, không thế lực, nhưng tôi có cái quyền tối thượng: quyền làm mẹ.

Và câu nói tôi nói hôm ấy, trước nhà thông gia, không chỉ khiến họ câm lặng. Nó đã thay đổi cuộc đời con gái tôi, và cứu một tâm hồn nhỏ bé thoát khỏi sự lạnh lẽo của một gia đình không tình thương.

Không phải nhà nào to, cửa nào rộng cũng là nơi đáng sống.
Không phải người nào giàu, quyền nào lớn cũng là người có lý.
Và không phải mẹ nào cũng đủ can đảm nói lên điều cần nói…
…Nhưng nếu bạn là mẹ, đừng bao giờ im lặng khi con mình đang đau khổ.