Căn nhà của bà Ngân nằm cuối con hẻm nhỏ, yên tĩnh đến mức có thể nghe tiếng lá rơi trong những chiều thu vắng. Từ khi ông mất, bà sống một mình, lặng lẽ như chính những năm tháng son trẻ đã trôi qua không để lại nhiều dấu vết. Chỉ có chiếc bàn thờ nhỏ nơi góc phòng là nơi bà thường lui tới mỗi sáng, châm nén nhang cho ông, kể vài chuyện lặt vặt trong ngày, như thể ông vẫn còn đâu đó quanh đây.

Bà Ngân và chồng từng có một cuộc hôn nhân không con cái. Không phải họ không muốn, mà vì bao năm chạy chữa, cầu tự, bấm huyệt rồi điều trị y học – tất cả đều vô vọng. Những lần khám trở về, ông chỉ nắm tay bà lặng im. Có khi bà khóc, có khi ông giấu mặt quay đi, giọng khản đặc: “Chắc kiếp này ông trời không cho mình có con.”

Nhiều năm trôi qua, nỗi buồn không con dần hóa thành thói quen. Họ sống với nhau bằng tình nghĩa, bằng những bữa cơm không cần nói nhiều, bằng ánh mắt già đi theo năm tháng. Ông mất sau một cơn đột quỵ, không kịp trăng trối điều gì ngoài nắm tay bà siết nhẹ. Bà khóc cạn nước mắt, lòng chỉ đau vì nỗi cô đơn – không con cái, không người thân, căn nhà như lạnh đi hẳn từ hôm ấy.Một buổi chiều cuối năm, khi bà đang nhổ cỏ bên hiên, một người phụ nữ trẻ đến. Cô ăn mặc giản dị, tóc buộc gọn sau gáy, đôi mắt ngập ngừng và lễ phép. “Cháu chào bác. Cháu là… là con của bác trai…”

Bà Ngân khựng tay, ngẩng lên nhìn cô gái. Trong tích tắc, mọi tế bào trong người bà như đông cứng. Một tiếng ong ong vọng lên trong tai. Cô gái bối rối đưa ra một xấp giấy cũ, vài tấm ảnh ố màu. Có bức là ông, trẻ hơn nhiều, đứng cạnh một người phụ nữ khác – người làm cũ trong nhà ngày xưa. Bức ảnh có dòng chữ nguệch ngoạc phía sau: “Cho con gái – ngày sinh nhật tròn 1 tuổi.”Cô gái nói bằng giọng chậm rãi, rõ ràng từng chữ, như thể đã tập luyện từ trước: “Cháu không đến để đòi hỏi gì. Cháu chỉ muốn được thắp hương cho cha. Nếu được, cháu xin nhận lại gốc gác. Dù muộn.” Bà Ngân không đáp. Bà nhìn vào mắt cô gái ấy thật lâu, rồi đứng dậy, khẽ bảo: “Vào đi.” Cô gái ngồi nép bên mép ghế salon, hai tay đan vào nhau, không dám ngẩng đầu. Bà Ngân rót ly trà, đặt trước mặt khách rồi ngồi xuống, lưng thẳng như thói quen bao năm dạy học.“Tên cháu là gì?”“Dạ… cháu tên là Vy.”“Má cháu… người đã mất rồi sao?”

Vy gật đầu. “Dạ. Má kể lại hết trước khi mất. Má nói cháu có quyền biết mình là ai. Bà vú nuôi ngày trước sợ tai tiếng, nên má cháu và cháu được đưa đi, giấu biệt. Má sống âm thầm tới lúc mất cũng không trách ai. Cháu chỉ muốn biết… ông có bao giờ nhớ tới cháu không?”Bà Ngân siết nhẹ bàn tay. Trái tim bà như có ai đó nắm lấy, bóp từng nhịp một. Hóa ra không phải ông không có con. Mà là đứa con ấy đã bị thời thế và định kiến đẩy ra khỏi cuộc đời họ, âm thầm lớn lên trong một thế giới khác. Bà nhìn Vy, mái tóc mượt, dáng ngồi gọn gàng, đôi mắt trong mà buồn – không hiểu sao, bà không thấy ghét. Trái lại, có gì đó thắt lại trong ngực, như thể vừa chạm vào một phần ký ức chưa từng được nhắc tên.Đêm đó, bà không ngủ. Gió mùa về, những cánh cửa sổ khẽ đập vào nhau. Bà ngồi trong phòng khách, nhìn bức ảnh ông trên bàn thờ, thở dài thật khẽ. “Ông giấu tôi chuyện lớn như thế sao? Hay là ông cũng không biết?”

Nhưng rồi bà lại thấy lòng mình dịu đi. Bà nhớ ông từng rất thương người làm đó. Khi bà sảy thai lần đầu, chính người ấy đã nấu nước thuốc cho bà, giặt chăn, dọn phòng. Một lần trót dại, một lần tổn thương… tất cả giờ đã là quá khứ. Chỉ có sự hiện diện của Vy, bằng da bằng thịt, là sự thật không thể chối bỏ.Sáng hôm sau, bà dậy sớm. Bà lau dọn căn phòng trống ở tầng dưới – nơi ông từng hay ngồi đọc sách. Bà trải lại ga giường, chải lại rèm cửa, rồi lấy thêm một khung ảnh đặt cạnh di ảnh của ông. Trong khung là một bức chụp ông – trẻ trung, đang cười.Khi Vy đến, cô bất ngờ thấy căn nhà sáng đèn. Bà Ngân đã pha sẵn ấm trà, đặt lên bàn, và kéo ghế ra.“Ngồi đi.”Vy rụt rè ngồi xuống. Mùi trà hoa nhài thơm dịu. Bà Ngân rót một ly, đẩy về phía cô.“

Nếu con thật sự là con ông ấy… thì từ hôm nay cứ gọi ta là má.”Vy ngẩng đầu, mắt ướt nhòe. Cô không ngờ người phụ nữ từng bị lừa dối, từng sống cả đời không con, lại có thể thốt ra câu đó nhẹ nhàng đến vậy. Cô cúi đầu thật thấp: “Má…”

Bà Ngân mỉm cười, lần đầu sau nhiều năm. Trong tim bà, một khe sáng vừa len vào. Không phải vì máu mủ, mà vì sau tất cả, bà vẫn còn đủ bao dung để nhận lấy điều mà cuộc đời lỡ hẹn – một đứa con, dẫu muộn màng.

Ngoài trời, những chiếc lá cuối thu rơi xuống. Bà đứng dậy, lấy thêm bánh trong tủ. Căn bếp xưa nay vốn chỉ nấu cho một người, giờ có thêm tiếng thìa chạm ly, tiếng người gọi “má” khẽ khàng mà ấm áp.

Có những tình thân không đến từ bụng mẹ, nhưng lại được nuôi dưỡng bằng thứ lòng người không gì sánh được. Và có những vết nứt trong tim, nếu biết mở lòng, biết tha thứ, biết đón nhận – sẽ nở ra những đóa an yên, muộn màng nhưng tròn đầy.